Geschiedenis
Het idee van "ras" ontstond in de 18e eeuw, toen antropologen geografische plaatsen en fysieke kenmerken gebruikten om mensen in te delen in verschillende rassengroepen met duidelijke lijnen. In plaats van een afspiegeling te zijn van legitieme en al lang bestaande groeperingen van mensen die door hun gedeelde geschiedenis en cultuur met elkaar verbonden zijn, wordt het begrip "ras" gebruikt in een poging mensen te verdelen naar hun fysieke kenmerken – zoals huid-, haar-, of oogkleur.
Als je alle mensen van de wereld zou bekijken, zou je ontdekken dat het begrip ras volkomen onpraktisch is en onverenigbaar met de werkelijkheid. In feite kan niemand het zelfs eens worden over definities of onderscheidingen voor rassen. Het is duidelijk dat lichamelijke kenmerken niet eenduidig genoeg zijn om het bestaan van verschillende "rassen" te rechtvaardigen, dus laten we de geschiedenis van de genen van de mensheid en onze relatie ermee, eens nader bekijken.
Het probleem met het gebruik van categorisering als het om menselijke genetica gaat, is dat onze genetica niet in verschillende, nette kleine categorieën past. Genen verspreiden zich als een web over de wereld. Veel eigenschappen zijn niet tot een enkele oorsprong te herleiden, omdat ze zich in meer dan één streek geheel zelfstandig ontwikkelden en niet "bij een enkele plaats of bevolking horen".
Zo kan bijvoorbeeld een lichte huid teruggevoerd worden op genen die uit Azië en het Midden-Oosten afkomstig zijn, maar ook op genen die uit Afrika kwamen.
Een persoon kan genetisch op een andere persoon lijken en toch verschillend zijn in uiterlijk. En twee personen die uiterlijk veel gemeen hebben, kunnen genetisch minder gemeen hebben. Dat komt omdat niet alle genen zich naar buiten uitdrukken.
Zolang we kunnen nagaan zijn mensen voortdurend over de wereldbol verhuisd. Vikingen zijn naar Noord-Amerika verhuisd, Spanjaarden naar Midden- en Zuid-Amerika, Noord-Afrikanen zijn in de loop van de geschiedenis vaak naar het noorden en Europeanen naar het zuiden getrokken. Groepen over de hele wereld hebben om de een of andere reden rondgezworven. We hebben dus niet alleen mensen met dezelfde soorten fysieke trekken die onafhankelijk van elkaar over de hele wereld ontstaan zijn, we hebben ook een grote hoeveelheid van deze mensen die zich overal heen verplaatsen, zich verspreiden en hun specifieke fysieke trekken met elkaar delen.
Deze historische groepen mensen kunnen we losjes groeperen naar etniciteit, een begrip dat veel mensen verwarren met ras. Etniciteit is ook een abstract begrip om mensen te groeperen, maar in dit geval worden etnische groepen bij elkaar gehouden door een gemeenschappelijke taal en een gedeelde cultuur, eerder dan door fysieke eigenschappen. Omdat etnische groepen de neiging hebben bij elkaar te blijven en bepaalde eigenschappen te ontwikkelen/verspreiden, kunnen deze groepen vaak ook gemeenschappelijke fysieke trekken hebben.
Maar, als ze gelijksoortige fysieke trekken hebben, waarom worden ze dan als etniciteit beschouwd en niet als ras? Het idee van ras is onverenigbaar met de biologische werkelijkheid. De waarheid is dat mensen niet met duidelijke lijnen in aparte groepen kunnen worden verdeeld, alleen op basis van hun lichamelijke kenmerken. Zeker, Ierland mag dan een hogere frequentie aan roodharigen hebben dan veel andere streken, maar roodharigen worden niet gezien als hun eigen ras. Verscheidenheid komt niet alleen voor tussen groepen mensen, maar ook binnen die groepen.
Zoals we hierboven leerden, is ons concept van ras eenduidig, hoewel we als mensen zoveel ingewikkelder zijn dan dat. We zijn geneigd ons zo duidelijk in te delen omdat we een natuurlijk instinct hebben om alles in ons leven in duidelijke categorieën te sorteren: donker & licht, vriend & vijand, veilig & gevaarlijk, enz. In staat zijn om ieders uiteenlopende eigenschappen in categorieën te vereenvoudigen en zo te weten waar iemand "thuishoort", helpt onze hersenen de overweldigende complexiteit en verscheidenheid van de mens te beheren.
Dit heet categoriseren. Herdershonden doen dit als ze in het veld zijn: ze herkennen niet het schaap dat misschien binnen moet komen om geschoren te worden of het schaap dat als fokooi gehouden gaat worden, ze zien ze gewoon allemaal als schapen en omdat ze weten dat schapen op een bepaalde plaats horen, drijven ze alle schapen naar die specifieke plaats. Het maakt hun werk eenvoudig door elk schaap te zien als deel van een hele groep, in plaats van een individu.
In werkelijkheid is genetica niet eenvoudig. In feite kunnen we het zelfs niet eens worden over wat een ras definieert – de definities van ras zijn door de eeuwen heen voortdurend veranderd en zijn zelfs verschillend tussen elke streek en elk land over de hele wereld. We verraden zelfs steeds onze eigen constructies van ras: als iemands uitgesproken trekken met geen enkele bestaande groep in verband gebracht kunnen worden, worden zijn trekken gewoon als zijn eigen persoonlijke trekken gezien.
We kunnen ras en racisme niet begrijpen zonder te kijken naar de invloed van nationalisme en ideologie. De opkomst van nationalistische begrippen als "Zwart Afrika" en "Wit Europa" hebben een enorme invloed gehad op de manier waarop rassengroepen worden geconstrueerd.
Maar, terwijl men tegenwoordig kan doen alsof geografische grenzen op de een of andere manier rassen van elkaar onderscheiden en scheiden, heeft de constructie van continentgrenzen in werkelijkheid weinig of niets te maken met fenotypische kenmerken. Historisch gezien wisselden landen die nu tot Europa en Afrika behoren zo vaak van eigenaar, dat het duidelijk is dat de kwestie van hun eigendom niet te maken had met de huidskleur van de volkeren die op deze gronden woonden.
Niettemin is elk continent geassocieerd geraakt met een belangrijke "rassengroep" en heeft het continent het alleenrecht gekregen op een bepaalde reeks lichamelijke eigenschappen, ondanks het feit dat die eigenschappen ook op andere continenten voorkomen. Zoals gezegd, ontstond de rassentheorie in het 18e-eeuwse Europa onder het mom van "wetenschap". Omdat de Westerse wereld tegen die tijd gezien werd als de pionier in de voorhoede van vooruitgang en beschaving, werd het begrip ras in de vurigheid meegesleurd en werd het een symbool van "moderniteit". Dit kwam ook Europa ten goede, want het rechtvaardigde Europa's kolonisatie van Azië door de sociale superioriteit van Europeanen, als deel van het "blanke" ras, te valideren.
Als een voorbeeld van hoe krachtig het concept is dat continenten een specifiek bijbehorend ras hebben, denk aan het feit dat veel mensen nog steeds niet kunnen begrijpen waarom de mediterrane inboorlingen van Noord-Afrika, de Berbers, een lichte huidskleur hebben, ook al leven ze in Afrika - dat wij beschouwen als het continent van de zwarte mensen. Het idee van het wijdverbreide bestaan van "lichte" mensen in een gebied dat door "donkere" mensen geregeerd zou worden past niet in onze ideeën over ras. Om dit te begrijpen hebben sommigen een beweging gevormd die de Zwarte Hebreeuwse Israëlieten heet en die beweert dat de Berberse en Egyptische culturen en geschiedenis van hen gestolen zijn. In plaats van de realiteit gewoon te aanvaarden, knutselden ze hun eigen verklaring in elkaar als een manier om hun ideeën te behouden en te versterken, in plaats van gedwongen te worden te overwegen dat hun ideeën misschien niet helemaal juist zijn.
Het idee van het bestaan van verschillende rassen die de mensheid onderverdelen is zo diep ingeworteld, dat sommigen van ons bereid zijn de historische werkelijkheid te ontkennen om erin te blijven geloven. Ras kreeg eerst grip omdat het kracht gaf aan de notie van Europese superioriteit over hun koloniën en blijft ook nu nog een populair concept, omdat het nog steeds gebruikt kan worden om macht te verwerven en te rechtvaardigen. Het legt de basis voor het geloof dat sommige groepen mensen van nature superieur zijn aan andere, waardoor wereldwijde machtsonevenwichtigheden zijn ontstaan die sommige groepen bevoordeelden boven andere.
Dit scenario belicht alleen maar een andere reden waarom het begrip ras niet met de werkelijkheid strookt: als we mensen categoriseren door af te hangen van onze persoonlijke ervaring met andere mensen, dan zullen onze definities van ras verschillend zijn op grond van welke ervaringen we hebben gehad. De willekeurige en onduidelijke theorie van ras is geen geldige manier om de mensheid te verdelen of te definiëren.
Ras en etniciteit mogen dan grotendeels abstracte begrippen zijn, dat wil niet zeggen dat ons geloof erin geen invloed heeft op de echte wereld. Ras wordt door sommigen nog steeds gebruikt als motief voor voortdurende discriminatie van andere groepen die als "minderwaardig" worden beschouwd. In plaats van deze raciale constructies in stand te houden en de misvatting te steunen dat groepen mensen uitsluitend op basis van huidskleur verdeeld en gelabeld kunnen worden - door woorden als 'zwart', 'bruin', 'wit' en 'geel' te gebruiken - moeten we het bewustzijn over de misleidende aspecten van racisme en het onrecht dat het veroorzaakt verspreiden.
